International Forests Day : એક વૃક્ષ એક વર્ષમાં 100 કિલો ઓક્સિજન આપે છે, જાણો શું છે દુનિયાના જંગલોની હાલત

International Forests Day 2022 : જો વૃક્ષો છે તો સલામત વાતાવરણ છે. વૈશ્વિક આબોહવા પરિષદોએ પર્યાવરણને બચાવવા પર ગંભીરતાથી વિચાર કર્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, વૃક્ષો વાવવા, જંગલોમાં વધારો કરવો એ આપણી પૃથ્વી અને તેના પરના જીવોના જીવન માટે મહત્વપૂર્ણ છે. વધતા ઓક્સિજનની સાથે લીલા જંગલો પર્યાવરણીય સંતુલન પણ જાળવી રાખે છે. આનું ઉદાહરણ એ હકીકત પરથી લેવામાં આવે છે કે, એમેઝોનના જંગલો વિશ્વનો 20 ટકા ઓક્સિજન ઉત્પન્ન કરે છે.

દેશ અને વિશ્વમાં વૃક્ષો અને જંગલોની સ્થિતિ અને મહત્વ વિશે લોકોને જાગૃત કરવા માટે દર વર્ષે 21 માર્ચના રોજ સમગ્ર વિશ્વમાં આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. જાણો ક્યારે શરૂ થયું અને આ વર્ષની થીમ શું છે.

આ દિવસ તમામ પ્રકારના જંગલોના મહત્વ વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે દેશોને જંગલો અને વૃક્ષો સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવા માટે સ્થાનિક, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રયાસો કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે. આ પ્રવૃત્તિઓમાં વૃક્ષારોપણની ડ્રાઇવનો પણ સમાવેશ થાય છે.

જાણો દેશમાં શું છે જંગલોની હાલત?

• સરેરાશ, એક વૃક્ષ એક વર્ષમાં 100 કિલો ઓક્સિજન આપે છે. વ્યક્તિને શ્વાસ લેવા માટે વર્ષમાં 740 કિલો ઓક્સિજનની જરૂર પડે છે.
• દરરોજ 2 લાખ વૃક્ષો કાપવામાં આવી રહ્યા છે, 33 ટકા જમીન પર જંગલનું લક્ષ્ય, આ માટે 2800 કરોડ વૃક્ષો વાવવા પડશેભારતમાં છેલ્લા 18 વર્ષમાં (2000-2018) 16,744 ચોરસ કિમી (17,200 કરોડ ચોરસ ફૂટથી વધુ)માં ફેલાયેલા વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા. એટલે કે લગભગ 125 કરોડવૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા. એટલે કે દરરોજ સરેરાશ 2 લાખ વૃક્ષો કાપવામાં આવી રહ્યા છે.
• મોટા શહેરોની વાત કરીએ તો દિલ્હી સરકાર દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા આંકડા દર્શાવે છે કે, 2005થી દોઢ દાયકા દરમિયાન દિલ્હીમાં 1.12 લાખથી વધુ વૃક્ષોકાપવામાં આવ્યા છે. એટલે કે અહીં દર કલાકે એક વૃક્ષ નષ્ટ થઈ રહ્યું છે.
• નીતિ આયોગના અહેવાલ મુજબ, ભારતમાં 21 ટકા થી વધુ જમીન જંગલ છે, જ્યારે લક્ષ્ય 33 ટકા છે.
• આ લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવા માટે લગભગ 3.76 લાખ ચોરસકિલોમીટર વિસ્તારમાં વાવેતર કરવાની જરૂર છે. એટલે કે, ઓછામાં ઓછા 2800 કરોડ વૃક્ષો વાવવાની જરૂર છે.
• સરકારી ડેટા અનુસાર, 30 વર્ષમાં 23,716 ઔદ્યોગિક પ્રોજેક્ટ માટે 14 હજાર ચોરસ કિલોમીટર જંગલ સાફ કરવામાં આવ્યું હતું. એટલે કે લગભગ 105 કરોડ વૃક્ષોકાપવામાં આવ્યા છે.
• ગ્લોબલ ફોરેસ્ટ વોચ અનુસાર, એક જંગલમાં પ્રતિ ચોરસ કિલોમીટરમાં 50 હજારથી 1 લાખ વૃક્ષો છે.

દુનિયામાં શું છે જંગલોની હાલત?

• 2015માં નેચર જર્નલમાં થયેલા એક અભ્યાસ મુજબ, જ્યારથી માનવીએ વૃક્ષો કાપવાનું શરૂ કર્યું ત્યારથી અત્યાર સુધીમાં 46 ટકા વૃક્ષો કપાઈ ચૂક્યા છે. વિશ્વમાં અત્યારે3.04 લાખ કરોડ વૃક્ષો છે.
• ટ્રોપિકલ ફોરેસ્ટ એલાયન્સ 2020 મુજબ, જો આપણે કોઈ ફેરફાર નહીં કરીએ તો 2030 સુધીમાં 17 લાખ ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલો ખતમથઈ જશે.
• સેન્ટર ફોર ગ્લોબલ ડેવલપમેન્ટ દ્વારા કરવામાં આવેલા એક અભ્યાસમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, જો આ જ દરે વૃક્ષો અને છોડ મરતા રહેશે તો 2050 સુધીમાં ભારતનાવિસ્તાર જેટલા જંગલો નાશ પામશે.

જોખમમાં છે વિશ્વનો 20 ટકા ઓક્સિજન આપતું એમેઝોન જંગલ

દક્ષિણ અમેરિકામાં આવેલું એમેઝોન જંગલ વિશ્વનું સૌથી મોટું જંગલ છે. તેઓ વિશ્વના 20 ટકા ઓક્સિજન ઉત્પન્ન કરે છે. તે નવ દેશો સાથે તેની સરહદો વહેંચે છે.

જેમાંબ્રાઝિલ, બોલિવિયા, પેરુ, એક્વાડોર, કોલંબિયા, વેનેઝુએલા, ગુયાના, સુરીનામ અને ફ્રેન્ચ ગુયાનાનો સમાવેશ થાય છે. આ જંગલનો 60 ટકા ભાગ બ્રાઝિલમાં આવેલું છે, પરંતુ તે દુઃખદ છે કે, આ એમેઝોન જંગલો, જે વિશ્વ માટે વરદાન છે, દર વર્ષે આગની ઘટનાઓથી પ્રભાવિત થાય છે.

તાજેતરના સમયમાં, કેટલીક આગ એટલી ગંભીરહતી કે, કેટલાક દિવસો સુધી એમેઝોનનું જંગલ ધૂંધળું રહ્યું હતું. બ્રાઝિલની સરકાર દ્વારા આ અંગે કરવામાં આવેલા પ્રયાસો પણ અપૂરતા રહ્યા છે.

પેરુમાં જંગલ કાપવાને કારણે રોગોમાં વધારો, મેલેરિયાના દર્દીઓમાં 200 ગણો વધારો

વનનાબૂદી રોગ વહન કરતા જીવો, ખાસ કરીને મચ્છરોને રહેણાંક વિસ્તારોમાં લાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઝિકા વાયરસ 1940 ના દાયકામાં યુગાન્ડાના ઝિકા જંગલમાંથી આવ્યો હતો.

આફ્રિકામાં ઝડપથી જંગલો કાપવામાં આવી રહ્યા છે અને ડેન્ગ્યુ, ચિકનગુનિયા અને યલો ફીવર જેવા રોગો આ જંગલોમાંથી આવ્યા છે. ઘણા અભ્યાસોએસાબિત કર્યું છે કે, વનનાબૂદીથી રોગો વધે છે.

ઉદાહરણ તરીકે, 1990ના દાયકામાં, રસ્તાઓ બનાવવા અને ખેતીની જમીન વધારવા માટે જંગલો મોટાપાયે કાપવામાં આવ્યા હતા. તરત જ, ત્યાં વાર્ષિક મેલેરિયાનાદર્દીઓની સંખ્યા વાર્ષિક 600 થી વધીને 1.2 લાખ થઈ ગઈ હતી. બ્રાઝિલમાં પ્રકાશિત જર્નલ અનુસાર, 4 ટકા જંગલ કાપવાને કારણે મેલેરિયાના કેસમાં 50 ટકાનોવધારો થયો છે. તેવી જ રીતે, અમેરિકન જર્નલ ઑફ ટ્રોપિકલ મેડિસિનનો અભ્યાસ દાવો કરે છે કે, મેલેરિયા વહન કરનારા મચ્છર જંગલી વિસ્તારો કરતાં જંગલોકાપવામાં આવેલા વિસ્તારોમાં 278 ગણા વધુ વખત કરડે છે.

આ દિવસની ઉજવણી ક્યારે શરૂ થઈ, 2022ની થીમ શું છે?

યુનાઈટેડ નેશન્સ જનરલ એસેમ્બલીએ 28 નવેમ્બર, 2012 ના રોજ એક ઠરાવ પસાર કર્યો, જેમાં દર વર્ષે 21 માર્ચને આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ તરીકે ઉજવવાનીજાહેરાત કરવામાં આવી હતી.

દરેક આંતરરાષ્ટ્રીય વન દિવસ માટેની થીમ કોલાબોરેટિવ પાર્ટનરશિપ ઓન ફોરેસ્ટ્સ (CPF) દ્વારા પસંદ કરવામાં આવે છે.

આ વર્ષેવિશ્વ વનીકરણ દિવસ 2022 ની થીમ 'વન અને ટકાઉ ઉત્પાદન અને વપરાશ' છે.

English summary

International Forests Day : A tree provides 100 kg of oxygen in a year, knoe what is the condition of the world's forests?