શું પ્રેમની ફોર્મ્યુલા લેબમાં તૈયાર થઈ શકે? જણો લવના કેમિકલ લોચા વિશે...

'પ્રેમમાં બીજું કશું થતું નથી, માણસ પાગલ જેવો જ રહે છે'. ગુલઝારે કવિતામાં કામની વાત કરી છે. પ્રેમ એ દિલનો ઓછો અને મનનો વધારે છે, પરંતુ આ હાર્ટનો આકારના ફુગ્ગા, લાલ ગુલાબ અને નરમ રમકડાં સાથે બજારને અનુકૂળ નથી.

નવી દિલ્હી : 'પ્રેમમાં બીજું કશું થતું નથી, માણસ પાગલ જેવો જ રહે છે'. ગુલઝારે કવિતામાં કામની વાત કરી છે. પ્રેમ એ દિલનો ઓછો અને મનનો વધારે છે, પરંતુ આ હાર્ટનો આકારના ફુગ્ગા, લાલ ગુલાબ અને નરમ રમકડાં સાથે બજારને અનુકૂળ નથી. તેથી જ દુનિયા ઈચ્છે છે કે, તમારી લાગણીઓને હવા મળે અને પ્રેમનો 'ધંધો' ચાલુ રહે.

પણ અમે આજે તમને ક્રમિક રીતે જણાવીશું કે, પ્રેમમાં તમારો કંટ્રોલ કેમ નથી રહેતો. તમે હૃદયના હાથથી નહીં, પરંતુ મનના હાથથી દબાણ કરો છો. બાય ધ વે, મિર્ઝા ગાલિબે સદીઓ પહેલા કહી દીધું હતું કે, 'ઈશ્ક જીસે હૈ, ખલલ હૈ મન કા.'

પ્રેમ માટે કેટલાક રસાયણો અને હોર્મોન્સ જવાબદાર

તો આજે તમે પ્રેમની આ માનસિક અશાંતિ સરળતાથી સમજી શકશો. તમે તેને પ્રેમનું વિજ્ઞાન પણ કહી શકો. તમારા મન અને શરીરમાં હાજર કેટલાક રસાયણો પ્રેમનીલાગણીઓ માટે જવાબદાર છે, માત્ર તમારા હૃદયની નહીં. એટલે કે, જો તમારા શરીરમાં અમુક ખાસ પ્રકારના હોર્મોન્સ દાખલ થઈ જશે, તો તમને લાગવા લાગશે કેતમે પ્રેમમાં છો. વૈજ્ઞાનિકો માને છે કે, રોમાંસ અને પ્રેમની લાગણીઓ ત્રણ તબક્કામાં કોઈ વ્યક્તિને અસર કરે છે.

પ્રેમનો પ્રથમ તબક્કો

પ્રથમ તબક્કો કોઈને મેળવવાની ત્વરિત ઇચ્છા પર આધારિત છે અને આ સમય દરમિયાન મગજ ઝડપથી ટેસ્ટોસ્ટેરોન અને એસ્ટ્રોજન નામના હોર્મોન્સ છોડવાનું શરૂ કરેછે. તમે તેને વાસના પણ કહી શકો.

પ્રેમનો બીજો તબક્કો

બીજો તબક્કો આકર્ષણનો છે. આ દરમિયાન મગજ ડોપામાઇન, નોરેપાઇનફ્રાઇન અને સેરોટોનિન (સેરોટોનિન) નામના હોર્મોન્સ છોડે છે. તમારી લાગણીઓ માટેડોપામાઇન જવાબદાર છે.

આ તમને ઇનામ જીતવા જેવી ખુશી આપે છે. જ્યારે નોરેપીનેફ્રાઈન તમને ઉર્જાથી ભરી દે છે. તે ભવિષ્યના સપના બતાવવાનું શરૂ કરે છેઅને કેટલીકવાર તમારી ભૂખ, તરસ અને ઊંઘ પણ તેમાંથી ગાયબ થઈ જાય છે. જ્યારે સેરોટોનિન તમારો મૂડ સારો બનાવે છે. પ્રેમનો પ્રારંભિક તબક્કો આ હોર્મોન્સથીચાર્જ થાય છે.

પ્રેમનો ત્રીજો તબક્કો

રોમાંસનો ત્રીજો તબક્કો કોઈની સાથે જોડાયેલી લાગણી છે. આ માટે મુખ્યત્વે બે રસાયણો જવાબદાર છે. પ્રથમ ઓક્સિટોસિન છે અને બીજું વાસોપ્રેસિન (વાસો-પ્રેસિન)છે, પરંતુ આ તબક્કે પહોંચવા માટે, પ્રારંભિક તબક્કામાંથી સુરક્ષિત રીતે બહાર નીકળવું જરૂરી છે. ઓક્સીટોસિન પ્રેમમાં સ્થિરતા અને પરિપક્વતા લાવે છે.

તમામ પ્રકારના પ્રેમનું કારણ છે આ હોર્મોન્સ

બાય ધ વે, ઓક્સિટોસિન માતા-પિતાના બાળકો પ્રત્યે સમાજ સાથે પ્રેમ, મિત્રતા અને સારા સંબંધ જાળવવા માટે પણ જવાબદાર છે. આલિંગન પર હૃદયને ઠંડકનીલાગણી આ હોર્મોનનું પરિણામ છે.

પ્રેમની ફોર્મ્યુલા લેબમાં તૈયાર કરી શકાય છે

એટલે કે પ્રેમની ફોર્મ્યુલા કોઈપણ લેબમાં તૈયાર કરી શકાય છે અને આ ફોર્મ્યુલા અપનાવીને તમે ખુશ થઈ શકો છો. પ્રેમ હોય ત્યારે, હૃદયમાં ઘંટ વાગે કે અવાજ, એબધું મનની વાત છે. મગજની ડાબી બાજુ એટલે કે ડાબી બાજુ આપણી લાગણીઓ માટે જવાબદાર છે. વિજ્ઞાનની ભાષામાં તેને લિમ્બિક સિસ્ટમ કહે છે.

પ્રેમમાં બીમાર લાગવા પાછળ આ હોર્મોન છે જવાબદાર

કોઈને જોતાં જ મગજના આ ભાગમાં કેમિકલનું કોકટેલ બનવા લાગે છે. હેપ્પી હોર્મોન્સ રીલીઝ થવા લાગે છે અને દુનિયા સારી લાગે છે. પ્રેમ તમને તણાવ પણ આપેછે.

સંબંધોની સમસ્યામાં સપડાયેલા લોકોના મગજમાં કોર્ટિસોલ હોર્મોન રિલિઝ થાય છે. આને સ્ટ્રેસ હોર્મોન પણ કહેવામાં આવે છે. પ્રેમમાં બીમાર લાગવા પાછળ તમેઆ હોર્મોનને જવાબદાર ગણી શકો છો.

પ્રેમમાં મરવું પડે છે

પણ શું આ રસાયણિક પ્રેમ સાચો પ્રેમ છે? અને શું પ્રેમને જીવવિજ્ઞાન અને રસાયણશાસ્ત્રની ભાષામાં સમજી શકાય? પ્રેમમાં તમારું પોતાનું કંઈ નથી. બધું બીજાનેસમર્પિત છે. પ્રેમ વિશે, સંત કબીરે તેમના એક ગીતમાં કહ્યું હતું કે 'પ્રેમ ગલી અતિ સંકડી, જા મેં દો ના સમાએ'. એટલે કે પ્રેમની ગલી એટલી સાંકડી છે કે તેમાં બે માટેકોઈ સ્થાન નથી અને એકને અદૃશ્ય થઈ જવું પડશે.

પ્રેમની પ્રથમ શરત છે સ્વતંત્રતા

પ્રેમની પહેલી શરત સ્વતંત્રતા છે. જો તમે પ્રેમમાં પડ્યા પછી મુક્ત નથી અનુભવતા અને બીજાઓને પણ મુક્ત થવા દેતા નથી, તો તમારો પ્રેમ માત્ર કેટલાકરાસાયણિક ફેરફારોનું પરિણામ છે અને બીજું કંઈ નથી. પ્રેમની શરૂઆત મનથી થાય છે અને મન તેની ઉંમર નક્કી કરે છે. એટલે કે તમારો સંબંધ કેટલો સમય ચાલશે,તે મન નક્કી કરે છે.

થોડા વર્ષો પહેલા સુધી, જ્યારે ઇન્ટરનેટ ક્રાંતિ ન હતી, ત્યારે લાગણીઓ એકબીજા સુધી પહોંચવા માટે પત્રો મોકલવા પડતા હતા. પ્રેમીએ મુશ્કેલ પ્રવાસ પાર કરવોપડ્યો. તે પણ બંધનો અને સીમાઓથી બંધાયેલા સમાજમાં એટલું સરળ ન હતું. પરિશ્રમથી સંબંધો બનતા હતા અને બગડતા પહેલા જ વિચારવાનો સમય હતો. મગજલાગણીઓ પર પ્રક્રિયા કરી શકે છે.

ઈન્ટરનેટના યુગમાં પ્રેમની ઉંમર ઘટી રહી છે

પરંતુ ઈન્ટરનેટની ઈન્સ્ટન્ટ માહિતી, ઈન્સ્ટન્ટ મેસેજિંગ અને ઈન્સ્ટન્ટ ઈમોશન્સને કારણે આજકાલ પ્રેમની ઉંમર ઘટી રહી છે. પ્રેમની ઉંમર એટલી ટૂંકી હોય છે કે, એ નક્કીકરવું મુશ્કેલ છે કે તમે પહેલા મોબાઈલ બદલશો કે તમારો પાર્ટનર પહેલા બદલાશે.

કારણ કે ક્રિયા અને પ્રતિક્રિયા બંને તમારા મોબાઈલ પર ચાલતી આંગળીઓ એટલેકે ઈન્સ્ટન્ટ મેસેજિંગ નક્કી કરે છે. સત્ય અને અસત્યનું સમાધાન વીડિયો કોલ અને ઓડિયો મેસેજ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

એક દવા જેવો છે પ્રેમ

નિષ્ણાતોના મતે પ્રેમ પણ એક વ્યસનની જેમ મનને પકડી લે છે. પ્રેમને નશાની જેમ આદત અને વ્યસન માનવામાં આવે છે, તેથી એ પણ ધ્યાનમાં રાખવું જરૂરી છે કેઆ નશો તમારા પર એટલો હાવી ન થઈ જાય કે પ્રેમ જુસ્સામાં ફેરવાઈ જાય. આંકડા સાક્ષી આપે છે કે નિષ્ફળ સંબંધો, અપેક્ષિત પ્રેમ અને બ્રેકઅપ્સે ઘણી ગુનાખોરીનીસ્ટોરીને જન્મ આપ્યો છે.

English summary

Can the formula of love be prepared in the lab? Also know the chemical elasticity of love.