શું છે રાહુલ ગાંધીની 'કન્ટેનર પોલિટિક્સ', ભાજપ ઉઠાવી રહી છે સવાલ, જાણો રાજકીય સમીકરણો

કોંગ્રેસે ભારત જોડો યાત્રા શરૂ કરી છે, જે 7 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થઈ છે અને 150 દિવસ સુધી ચાલશે. આ યાત્રાને લઈને કોંગ્રેસ અને ભાજપમાં ભારે રાજકારણ ચાલી રહ્યું છે. આ યાત્રા દરમિયાન એક ખાસ પ્રકારના કન્ટેનરનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે અને હવે અમે તમને જણાવીશું કે, કન્ટેનર સાથે આ આખું રાજકારણ શું છે. જ્યારે તમે કન્ટેનર શબ્દ સાંભળો છો, ત્યારે તમે નોંધ્યું હશે. સ્ટીલ અથવા લોખંડનું એક ખૂબ મોટું બોક્સ જેમાં ક્યાંક માલ મોકલવામાં આવે છે, પરંતુ શું કન્ટેનરનો ઉપયોગ માત્ર માલ મોકલવા માટે થાય છે અથવા તેનો ઉપયોગ ઘર તરીકે, હોટલના રૂમ તરીકે થઈ શકે છે?

લાઇમલાઇટમાં કન્ટેનર રાજકારણ

આ મામલે એક તસવીર વાયરલ થઈ રહી છે. તેમાં એક રૂમમાં ડબલ બેડ, સોફા, એસી, પંખો, નાનું રેફ્રિજરેટર છે. આ સાથે બાથરૂમની પણ સુવિધા છે. એટલે કે વ્યક્તિને આરામ કરવા કે કામ કરવા માટે જરૂરી તમામ સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ છે, પરંતુ આ કોઈ હોટલ કે ઘરનો રૂમ નથી. આ એક કન્ટેનર છે, જેને સુધારીને હાઇટેક બનાવવામાં આવ્યું છે. આ કન્ટેનરનો ઉપયોગ રાહુલ ગાંધીની ભારત જોડો યાત્રા દરમિયાન કરવામાં આવી રહ્યો છે, પરંતુ કન્ટેનર આ યાત્રાનો એક ભાગ જ છે અને તેની સાથે જોડાયેલી રાજનીતિ વિશાળ છે.

Rahul Gandhi interacts with disability rights activists.

Equal opportunity is true inclusion, anything less than that is unacceptable.

#BharatJodoYatra pic.twitter.com/9C7KD8wnZu

— Bharat Jodo (@bharatjodo) September 10, 2022

આ યાત્રા 150 દિવસ સુધી ચાલશે

વર્ષ 2024ની લોકસભા ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને રાહુલ ગાંધીએ ભારત જોડો યાત્રા શરૂ કરી છે. આ યાત્રા કન્યાકુમારીથી શરૂ થશે અને જમ્મુ-કાશ્મીરમાં સમાપ્ત થશે. આ યાત્રા 150 દિવસ સુધી ચાલશે અને 3570 કિલોમીટરનું અંતર કાપશે. રૂટ મેપ અનુસાર, ભારત જોડી યાત્રા કન્યાકુમારી, તિરુવનંતપુરમ, કોચી, નિલાંબુર, મૈસુર, બેલ્લારી, રાયચુર, વિકરાબાદ, નાંદેડ, જલગાંવ જામોદ, ઈન્દોર, કોટા, દૌસા, અલવર, બુલંદશહર, દિલ્હી, અંબાલા, પઠાણકોટ અને જમ્મુ થઈને શ્રીનગર જશે. આ યાત્રા 12 રાજ્યો અને 2 કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાંથી પસાર થશે.

આરામ માટે કન્ટેનરમાં ખાસ રૂમ

સમગ્ર યાત્રામાં રાહુલ ગાંધી સહિત લગભગ 120 નેતાઓ કાયમી રીતે શામેલ થશે. જોકે આ વચ્ચે વિવિધ રાજ્યોના ઘણા નેતાઓ પણ તેમાં જોડાશે. બાકીના આ નેતાઓ માટે કન્ટેનરમાં ખાસ રૂમ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. સૂવા માટે આ કન્ટેનરમાં બેડ, ટોયલેટ અને એસી પણ લગાવવામાં આવ્યા છે. તેમજ જ્યારે પણ જરૂર હોય ત્યારે મીટિંગ કરી શકાય તે માટે સોફાની પણ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. આ કન્ટેનરમાં સ્પીકર પણ લગાવવામાં આવ્યા છે, જેની મદદથી નાની જાહેર સભાઓ યોજી શકાય છે. પ્લેટફોર્મ તરીકે કન્ટેનરનો ઉપયોગ કરવાની પણ સુવિધા છે. એટલે કે જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે કન્ટેનરની છત પર ઉભા રહીને ભાષણ આપી શકાય છે.

महिलाएं हमारे समाज और देश के निर्माण में बराबर की हिस्सेदार हैं।

तमिलनाडु की महिला मनरेगा कर्मियों और मछली व्यापार करने वाली महिलाओं से आज राहुल गांधी ने मुलाकात कर उनकी बातें सुनी।#BharatJodoYatra pic.twitter.com/tAuNnq898M

— Bharat Jodo (@bharatjodo) September 10, 2022

60 કન્ટેનર મારફતે કોંગ્રેસની ભારત-જોડો યાત્રા

આવા 60 જેટલા કન્ટેનર દ્વારા કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રા ચાલી રહી છે. આ કન્ટેનર અલગ અલગ રીતે વિભાજિત કરવામાં આવે છે. પીળા રંગના ઝોનમાં કન્ટેનર બેડ, સોફા અને અટેચ્ડ બાથરૂમ સાથે આવે છે. આવા જ એક કન્ટેનરમાં રાહુલ ગાંધી રહે છે. સુરક્ષાના કારણોસર રાહુલ ગાંધી કન્ટેનરમાં એકલા જ રહે છે. રાહુલ ગાંધીની સાથેના કન્ટેનરમાં તેમના સુરક્ષાકર્મીઓ, સાથીદારો અને અન્ય મોટા નેતાઓ રોકાયા છે.

બ્લુ ઝોનના કન્ટેનરમાં બે પથારી અને એક બાથરૂમ છે. આવા સમયે, રેડ અને ઓરેન્જ ઝોનના કન્ટેનરમાં 4 બેડ છે. પિંક ઝોનના કન્ટેનર મહિલાઓ માટે છે. તેમાં ચાર બેડ અને બાથરૂમની સુવિધા છે. બેડની અંદર સામાન રાખવાની પણ સુવિધા છે. રાત્રિના સમયે આ કન્ટેનર શાળા કે મેદાનમાં રોકી દેવામાં આવે છે. ત્યાં ખાવા માટે એક સામાન્ય ડાઇનિંગ એરિયા છે. કેટલાક કન્ટેનર છે, જેના પર T લખેલું છે. આ સામાન્ય શૌચાલય છે. આ પ્રવાસમાં શામેલ લોકો પાસે સ્થાનિક ભોજન હશે. પ્રવાસમાં બધા એક સાથે ભોજન કરશે. કોઈ નેતા હોટલમાં રોકાશે નહીં.

आ गए अपनी लाइन पर..? कहां सो रहे - क्या पहन रहे, इसके बाद धर्म पर आकर सुई अटक ही गई।

भारत जोड़ो यात्रा से ऐसी घबराहट है कि भटकाने में लगे हैं।

लेकिन मुद्दा वही है 👇

• महंगाई
• बेरोजगारी
• खराब अर्थ व्यवस्था

इसपर बोलो, मुंह तो खोलो @BJP4India https://t.co/PKEfYrdSym

— Congress (@INCIndia) September 10, 2022

કેવી છે કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રાનું કન્ટેનર?

150 દિવસ સુધી રાહુલ ગાંધી ભારત જોડો યાત્રા દ્વારા પોતાનું રાજકીય મેદાન મજબૂત કરવાનો પ્રયાસ કરશે. કોંગ્રેસનો દાવો છે કે, આ યાત્રા દ્વારા લોકોનું ધ્યાન વધતી મોંઘવારી અને સામાજિક ધ્રુવીકરણ જેવા મુદ્દાઓ તરફ આકર્ષિત કરી શકાય છે, પણ શું કોંગ્રેસનો હેતુ માત્ર એટલો જ છે?

વાસ્તવમાં, કોંગ્રેસ 'ભારત જોડો યાત્રા' દ્વારા 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા રાહુલ ગાંધીને વડાપ્રધાન પદના ઉમેદવાર તરીકે લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. રાહુલ ગાંધી વિદેશ પ્રવાસો અને જીવનશૈલીને લઈને હંમેશા વિપક્ષના નિશાના પર રહ્યા છે. આ સાથે રાહુલ ગાંધી પર વારંવાર વંશવાદના આરોપો લાગ્યા છે અને એવી ધારણા છે કે, રાહુલ ગાંધીનો સામાન્ય લોકો સાથે કોઈ સંપર્ક નથી. 150 દિવસ કન્ટેનરમાં રહીને રાહુલ ગાંધી આ સંદેશ આપવા માગે છે કે, તેઓ પણ સામાન્ય લોકોની જેમ નાના કન્ટેનરમાં જીવી રહ્યા છે.

કોંગ્રેસનું સંગઠન ઘણું નબળું?

2014થી સતત હારના કારણે કોંગ્રેસનું સંગઠન ઘણું નબળું પડી ગયું છે. તમામ પ્રયાસો છતાં કોંગ્રેસનું પ્રદર્શન સુધરતું નથી. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસને આશા છે કે, ભારત જોડો યાત્રા સંગઠનમાં નવી ઉર્જા લાવશે અને પાર્ટી મજબૂત થશે. છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં ઘણા વિપક્ષી નેતાઓ પોતાને વડાપ્રધાનપદના ચહેરા તરીકે રજૂ કરી રહ્યા છે, નીતિશ કુમાર હોય કે મમતા બેનર્જી. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસને આશા છે કે, ભારત જોડો યાત્રાની મદદથી રાહુલ ગાંધી યુપીએમાં વડાપ્રધાન પદના સૌથી મોટા ચહેરા તરીકે ઉભરી આવશે અને વિપક્ષ તેમની સાથે આવશે. આ સાથે ત્રીજો મોરચો બનાવવાનો પ્રયાસ પણ નબળો પડશે.

ભાજપે કોંગ્રેસ પર નિશાન સાધ્યું

આજે ભાજપે રાહુલ ગાંધીનો ફોટો ટ્વીટ કર્યો છે. જેમાં રાહુલ ગાંધીએ જે ટી-શર્ટ પહેરી છે, તેની કિંમત ભાજપ દ્વારા 41,257 રૂપિયા જણાવવામાં આવી છે. આ ટ્વીટમાં બીજેપીએ લખ્યું છે કે, જુઓ આમનેપ્રયાસ પર સવાલ ઉઠાવવામાં આવ્યા છે. આ ટ્વિટમાં બીજેપીએ લખ્યું છે કે, ભારતની જનતા જુઓ. કન્ટેનરમાં રહીને પોતાને સામાન્ય માણસ સાબિત કરવાના રાહુલ ગાંધીના પ્રયાસ પર ભાજપે સવાલો ઉઠાવ્યા છે.

Mile Kadam, Jude Vatan.#BharatJodoYatra pic.twitter.com/OlU69BUabw

— Bharat Jodo (@bharatjodo) September 10, 2022

જેના જવાબમાં કોંગ્રેસે ભાજપના આ ટ્વીટને રીટ્વીટ કરીને ભાજપ પર નિશાન સાધ્યું હતું. કોંગ્રેસે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પર સીધો પ્રહાર કર્યો છે. ટ્વીટમાં લખ્યું છે.. અરે... શું તમે નર્વસ છો? ભારત જોડો યાત્રામાં ઉમટેલી ભીડ જોઈ. મુદ્દા પર વાત. બેરોજગારી અને મોંઘવારી પર બોલો. બાકીના કપડાંની ચર્ચા કરવી હોય તો મોદીજીના 10 લાખના સૂટ અને 1.5 લાખના ચશ્માની વાત થશે. મને કહો શું કરું?

આ મુદ્દે ભાજપ-કોંગ્રેસ વચ્ચે વિવાદ છે

આ ટ્વીટથી સ્પષ્ટ છે કે, આગામી દિવસોમાં આ મુદ્દે ભાજપ-કોંગ્રેસ વચ્ચે વધુ ટક્કર થવાની છે. ભારત જોડો યાત્રામાં કોંગ્રેસ જે કન્ટેનરનો ઉપયોગ કરી રહી છે. પાકિસ્તાનમાં ઈમરાન ખાન પણ રાજકારણમાં આવા કન્ટેનરનો સતત ઉપયોગ કરી રહ્યા છે. ઈમરાન ખાને તેમની ચૂંટણી રેલીઓમાં આવા કન્ટેનરનો ઘણો ઉપયોગ કર્યો છે.

આધુનિક સુવિધાઓથી ભરેલા આ કન્ટેનરમાં ચૂંટણી રેલી દરમિયાન ભાષણ આપવાથી લઈને આરામ કરવા સુધીની તમામ સુવિધાઓ છે. બાય ધ વે, રાજકારણમાં કન્ટેનરના ઉપયોગનો ઈતિહાસ જૂનો છે. 1996માં પાકિસ્તાનના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન બેનઝીર ભુટ્ટોએ દેખાવકારોને ઈસ્લામાબાદમાં પ્રવેશતા રોકવા માટે કન્ટેનરનો ઉપયોગ કર્યો હતો.

ઉદ્દેશ્ય 2024 લોકસભા ચૂંટણી

જોકે, કોંગ્રેસ વધતી મોંઘવારી, ધ્રુવીકરણની રાજનીતિ સામે આ યાત્રા શરૂ કરવાનો દાવો કરી રહી છે, પરંતુ આ મુલાકાતનું ઝીણવટભર્યું વિશ્લેષણ જણાવે છે કે, તેનો હેતુ 2024ની લોકસભા ચૂંટણી અને તે પહેલાં વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ અને રાહુલ ગાંધીની તરફેણમાં વાતાવરણ બનાવવાનો છે. પક્ષ છોડતા નેતાઓથી પરેશાન કોંગ્રેસ માટે ભારત જોડી યાત્રા કેટલી ફાયદાકારક સાબિત થાય છે, તે તો આવનારો સમય જ કહેશે.

રાજ્યોમાં લોકસભાની 350 બેઠકો એવી છે કે, જ્યાંથી રાહુલ ગાંધીની યાત્રા પસાર થશે. 2019માં કોંગ્રેસે 350 બેઠકોમાંથી 38 લોકસભા બેઠકો જીતી હતી. તેમાંથી કોંગ્રેસે ચાર રાજ્યો તમિલનાડુ, કેરળ, કર્ણાટક, તેલંગાણામાં 27 બેઠકો જીતી હતી. તેથી આ પ્રવાસ દક્ષિણ ભારતમાંથી શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો અને મુસાફરીનો મહત્તમ સમય દક્ષિણ ભારતમાં વિતાવવામાં આવશે.

તમિલનાડુથી શરૂ થઈ હતી ભારત જોડી યાત્રા

રાહુલ ગાંધીએ આ યાત્રા 7 સપ્ટેમ્બરના રોજ તમિલનાડુના શ્રીપેરમ્બદુરથી શરૂ કરી હતી. શ્રીપેરુમ્બુદુર એ સ્થાન છે, જ્યાં રાજીવ ગાંધીની હત્યા કરવામાં આવી હતી. જે રાજ્યોમાંથી કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રા પસાર થશે, માત્ર રાજસ્થાનમાં કોંગ્રેસની સરકાર છે. જ્યારે તમિલનાડુમાં તે ડીએમકે સાથે ગઠબંધનમાં છે.

વર્ષ 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ગુજરાત, હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ-કાશ્મીર, રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ, તેલંગાણા, કર્ણાટક, આંધ્રપ્રદેશમાં ચૂંટણી યોજાશે. એટલે કે કોંગ્રેસ આ યાત્રા દ્વારા 7 રાજ્યોની વિધાનસભા ચૂંટણીને પણ સંભાળવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. જેમાં 6 રાજ્યોમાં તેનો સીધો મુકાબલો ભાજપ સાથે થશે. જ્યારે આંધ્ર પ્રદેશમાં કોંગ્રેસ YSR કોંગ્રેસ સામે લડી રહી છે અને તેલંગાણામાં કે. કે. ચંદ્રશેખર રાવની પાર્ટી ટીઆરએસની હશે.

રાહુલ ગાંધી અમેઠીથી ચૂંટણી હારી ગયા

ઉત્તર ભારત કરતાં દક્ષિણ ભારતમાં કોંગ્રેસની સ્થિતિ હજૂ પણ થોડી સારી છે. કેરળ, તમિલનાડુ, કર્ણાટક અને તેલંગાણા જેવા રાજ્યોમાં કોંગ્રેસને સમર્થન હજૂ પણ ઉત્તર ભારતના રાજ્યો કરતા વધારે મળી રહ્યું છે. એટલું જ નહીં, કોંગ્રેસ 'ચલો દક્ષિણ ભારત'ની રણનીતિ પર કામ કરી ચૂકી છે. રાયબરેલીથી હાર્યા બાદ ઈન્દિરા ગાંધીએ 1977માં ચિકમગલુર બેઠક પરથી પેટા ચૂંટણી પણ લડી હતી અને સોનિયા ગાંધી પણ કર્ણાટકની બેલ્લારી બેઠક પરથી ચૂંટણી લડી ચૂક્યા છે. જ્યારે રાહુલ ગાંધી પોતે 2019માં કેરળની વાયનાડ બેઠક પરથી લોકસભા ચૂંટણી લડ્યા હતા અને હાલમાં આ બેઠક પરથી સાંસદ છે. 2019 માં જ રાહુલ ગાંધી ઉત્તર પ્રદેશમાં તેમની પરંપરાગત લોકસભા બેઠક અમેઠીથી ચૂંટણી હારી ગયા હતા.

વર્ષ 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ કેરળમાં જ સૌથી વધુ લોકસભા બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. અહીં કોંગ્રેસે 20માંથી 15 લોકસભા બેઠકો જીતી હતી. કોંગ્રેસની ભારત જોડો યાત્રાની રસપ્રદ વાત એ છે કે, સૌથી વધુ લોકસભા બેઠકો ધરાવતા ઉત્તર પ્રદેશમાં આ યાત્રા ખૂબ જ મર્યાદિત હિસ્સા સુધી મર્યાદિત રહેશે. આ સિવાય બિહાર, બંગાળ, ઝારખંડ જેવા રાજ્યોને આ ભારત-જોડો યાત્રા હેઠળ ઉમેરવામાં આવ્યા નથી, જ્યારે આ ત્રણ રાજ્યોમાં મળીને કુલ 96 લોકસભા બેઠકો છે. આ યાત્રા ગુજરાતમાંથી પસાર થશે નહીં, જ્યાં આ વર્ષે વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે.

English summary

What is Rahul Gandhi's 'Container Politics', why is BJP raising the question