
ચમોલી પૂર જેવી પર્વતીય દુર્ઘટનાની આવર્તન ભવિષ્યમાં વધી શકે છે : IPCC રિપોર્ટ
IPCC Working Group II Report, Climate Change 2022 : આબોહવા પરિવર્તનની અસરો, અનુકૂલન અને નબળાઈને રવિવાર, ફેબ્રુઆરી 27, 2022ના રોજ, IPCCની 195 સભ્ય સરકારો દ્વારા, વર્ચ્યુઅલ મંજૂરી સત્ર દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવી હતી. જે 14 ફેબ્રુઆરીથી શરૂ થતાં બે અઠવાડિયામાં યોજવામાં આવી હતી. 28 ફેબ્રુઆરી સોમવારના રોજ રિપોર્ટ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો.
હિમાલય સંબંધિત હાઇલાઇટ્સ
> મીડિયા સાથે વાત કરતા, IPCC લીડ લેખક અને ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ હ્યુમન સેટલમેન્ટ્સના ડિરેક્ટર, ડો. અરોમર રેવીએ જણાવ્યું હતું કે, ગરમીના મોજાની વારંવારની ઘટનાઓ પહેલાથી જ હિમાલયના ભૂમિ પ્રદેશ તેમજ પર્વતીય પ્રદેશોમાં ભારે વરસાદ તરફ દોરી જાય છે. જો તાપમાન આ જ ગતિએ વધશે, તો ચમોલી દુર્ઘટના જેવી ઘટનાઓની આવૃત્તિ વધી શકે છે. તેમણે કહ્યું કે, હિંદુકુશ પ્રદેશનું તાપમાન નદીઓના વહેણ માટે પણ જવાબદાર છે. એટલું જ નહીં, અતિવૃષ્ટિ પરંતુ નદીના વહેણને કારણે હિમાલયના રાજ્યો ઉત્તરાખંડ અને હિમાચલ પ્રદેશની આજીવિકા પર પણ અસર થઈ શકે છે.
> અહેવાલ કહે છે કે, વધતા તાપમાનથી સમગ્ર એશિયામાં ગરમીની લહેર, પશ્ચિમ, મધ્ય અને દક્ષિણ એશિયાના શુષ્ક અને અર્ધ-શુષ્ક વિસ્તારોમાં દુષ્કાળ, દક્ષિણ, દક્ષિણપૂર્વ અને પૂર્વ એશિયામાં ચોમાસાના વિસ્તારોમાં હિંદુકુશ હિમાલય પ્રદેશમાં (મીડ કોન્ફિડન્સ) પૂર અને ગ્લેશિયર પીગળવાની સંભાવના વધે છે.
> ગ્લેશિયર લેક આઉટબર્સ્ટ ફ્લડ (GLOF) એશિયાના ઉચ્ચ પર્વત, ખાસ કરીને હિમાલય (હાઇ કોન્ફિડન્સ)માં સ્થાનિક અને ડાઉનસ્ટ્રીમ સમુદાયોની સિક્યોરિટીઝને જોખમમાં મૂકશે.
> આબોહવામાં અવલોકન કરાયેલા ફેરફારોને પરિણામે પર્માફ્રોસ્ટ વોર્મિંગ અને અવ્યવસ્થિત સ્થળોએ પીગળવાની ઊંડાઈમાં વધારો થયો, પરંતુ બિલ્ટ અપ વિસ્તારોમાં આ પરિવર્તનો માનવ પ્રવૃત્તિઓને કારણે વધુ તીવ્ર બન્યા છે.
> 2050 સુધીમાં, એવી શક્યતા છે કે 69 ટકા મૂળભૂત માનવીય માળખાકીય સુવિધાઓ જોખમમાં હશે.
> પ્રજાતિઓના સેંકડો સ્થાનિક નુકસાન ગરમીની ચરમસીમા (હાઇ કોન્ફિડન્સ) ની તીવ્રતામાં વધારો, તેમજ જમીન અને સમુદ્રમાં સામૂહિક મૃત્યુદરની ઘટનાઓ ( હાઇલી કોન્ફિડન્સ) અને કેલ્પ જંગલોના નુકશાન (હાઇ કોન્ફિડન્સ) ને કારણે થાય છે.
કેટલાક નુકસાન પહેલાથી જ ઉલટાવી ન શકાય તેવા છે, જેમ કે આબોહવા પરિવર્તન (મીડ કોન્ફિડન્સ) દ્વારા સંચાલિત પ્રથમ પ્રજાતિઓનું લુપ્ત થવું. જેમ કે, હિમનદીઓના પીછેહઠના પરિણામે હાઇડ્રોલોજિકલ ફેરફારોની અસરો અથવા પર્માફ્રોસ્ટ થૉ (હાઇ કોન્ફિડન્સ) દ્વારા સંચાલિત કેટલાક પર્વત (મીડ કોન્ફિડન્સ) અને આર્કટિક ઇકોસિસ્ટમ્સમાં થતા ફેરફારો અન્ય અસરો અપરિવર્તનક્ષમતા નજીક આવી રહી છે.
> આબોહવા સંકટોની પ્રતિકૂળ અસરો અને પરિણામી જોખમો સમગ્ર ક્ષેત્રો અને પ્રદેશો (હાઇ કોન્ફિડન્સ)માં ફેલાય છે, દરિયાકિનારા અને શહેરી કેન્દ્રો (મીડ કોન્ફિડન્સ) અને પર્વતીય પ્રદેશોમાં (હાઇ કોન્ફિડન્સ) અસરો ફેલાવે છે.
આ જોખમો અને કેસ્કેડીંગ જોખમો સંવેદનશીલ ઇકોસિસ્ટમમાં અને ધ્રુવીય પ્રદેશોમાં (હાઇ કોન્ફિડન્સ) બરફ પીગળવા, પરમાફ્રોસ્ટ પીગળવા અને બદલાતી હાઇડ્રોલૉજી દ્વારા પ્રભાવિત નોંધપાત્ર અને ઝડપથી બદલાતી સામાજિક-ઇકોલોજીકલ સિસ્ટમ્સમાં પણ ટિપીંગ પોઈન્ટ્સને ટ્રિગર કરે છે.
> અદિતિ મુખર્જ, કોઓર્ડિનેટિંગ લીડ ઓથર કહે છે, આ રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે, હિમાલય સહિત વૈશ્વિક સ્તરે ગ્લેશિયર્સ અભૂતપૂર્વ દરે પીગળી રહ્યા છે. અને એવા સ્થાનિક સમુદાયો છે, જેઓ તેમની આજીવિકા માટે આ હિમનદીઓ પર નિર્ભર છે, પરંતુ વિવિધ સાંસ્કૃતિક પાસાઓ માટે પણ વધુને વધુ પ્રભાવિત થઈ રહ્યા છે, તેમ છતાં આ સમુદાયો પોતે જ આબોહવા પરિવર્તન માટે સૌથી ઓછા જવાબદાર છે.
> કેરોલિના એડલર ( લીડ ઓથર IPCC ) કહે છે કે, 1.1 ડિગ્રીના ગ્લોબલ વોર્મિંગથી પ્રકૃતિમાં વ્યાપક વિક્ષેપ થયો છે અને અનુકૂલનના પ્રયાસો છતાં અબજો લોકોના જીવનને અસર કરી છે. પર્વતીય પ્રદેશોમાં ખાસ કરીને, ગ્લેશિયરની પીછેહઠ અને પાણીની ઉપલબ્ધતામાં ફેરફાર જેવી અસરો એ લોકો અને ઇકોસિસ્ટમ્સ માટે પહેલાથી જ જીવંત અનુભવો છે જે આ સંસાધનો પર આધાર રાખે છે. IPCC વૈજ્ઞાનિકોએ તમામ રાષ્ટ્રોની સરકારો અને નીતિ ઘડનારાઓને વિનંતી કરી કે, તેઓ નીતિઓ બનાવતી વખતે પર્યાવરણીય પાસાઓને ધ્યાનમાં લે.