Economic Survey 2023: સૌથી ઝડપી વધતી અર્થવ્યવસ્થાની રેસમાં બની રહેશે ભારત
આર્થિક સર્વેક્ષણ 2023: ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની રહેશે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં 7 ટકા વૃદ્ધિ દર રહેવાનો અંદાજ છે. આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે અંદાજ ઘટાડ્યો
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે આજે સંસદમાં આર્થિક સર્વે 2023 રજૂ કર્યો છે. જેમાં કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું છે કે ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા બની રહેશે. આર્થિક સર્વેક્ષણ 2023 માં, GDP વૃદ્ધિ દર FY2023 માં 7% અને FY2024 માં 6 થી 6.8% રહેવાનો અંદાજ છે. સામાન્ય બજેટના એક દિવસ પહેલા આર્થિક સમીક્ષા રજૂ કરવાની સરકારની પરંપરા રહી છે. તે સમગ્ર નાણાકીય વર્ષ માટે સંપૂર્ણ નાણાકીય નિવેદન છે, જે બજેટની જાહેરાતો કરતાં વધુ વાસ્તવિક આંકડાઓ આપે છે. ચાલો જાણીએ આ વર્ષના આર્થિક સર્વેના મુખ્ય મુદ્દા શું છે-
આર્થિક સર્વેક્ષણ 2023 સંસદમાં રજુ કરાયુ
નાણામંત્રી દ્વારા સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવેલ આર્થિક સર્વે નાણા મંત્રાલય હેઠળના આર્થિક બાબતોના વિભાગના આર્થિક વિભાગ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. તેને મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર વી અનંત નાગેશ્વરમની દેખરેખ હેઠળ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. આર્થિક સર્વેક્ષણ દેશની આર્થિક સ્થિતિની ઝાંખી આપે છે. સરકારે ગયા વર્ષે જે બજેટની જાહેરાતો કરી હતી, તે આંકડાઓ પરથી ખ્યાલ આવે છે કે તેણે કેવું પ્રદર્શન કર્યું છે.
સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા બની રહેશે
- ભારત વિશ્વમાં સૌથી ઝડપથી વિકસતી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની રહેશે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં જીડીપી વૃદ્ધિ દર 7% રહેવાની ધારણા છે. ગયા નાણાકીય વર્ષમાં દેશની અર્થવ્યવસ્થા 8.7 ટકાના દરે વૃદ્ધિ પામી હતી.
- વૈશ્વિક આર્થિક અને રાજકીય પરિસ્થિતિઓના આધારે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં જીડીપી વૃદ્ધિ દર 6 થી 6.8% રહેવાનો અંદાજ છે.
- આર્થિક સર્વેક્ષણ 2022-23 એ નાણાકીય વર્ષ 2024 માં નજીવી શરતોમાં 11% અને વાસ્તવિક દ્રષ્ટિએ 6.5% ના આધારરેખા જીડીપી વૃદ્ધિનો પ્રોજેક્ટ કરે છે.
- ભારતે રોગચાળા પછી અનુરૂપ આર્થિક પુનઃપ્રાપ્તિ કરી છે અને મજબૂત સ્થાનિક માંગ અને મૂડી રોકાણના પગલે આગામી વર્ષોમાં વૃદ્ધિ મજબૂત રહેવાની અપેક્ષા છે.
PPPની દ્રષ્ટિએ વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા
- PPP (પર્ચેઝિંગ પાવર પેરિટી)ની દ્રષ્ટિએ ભારત વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા છે, વિનિમય દરની દ્રષ્ટિએ પાંચમું સૌથી મોટું છે.
- જીડીપીની ટકાવારી તરીકે ખાનગી વપરાશ FY2023 ના Q2 માં 58.5 ટકા હતો, જે 2013-14 પછી બીજા ક્વાર્ટરમાં સૌથી વધુ છે.
- આ આર્થિક વૃદ્ધિ ખાનગી વપરાશ, કોર્પોરેટ બેલેન્સ શીટ્સમાં સુધારો, નાના વ્યવસાયોમાં વૃદ્ધિ અને શહેરોમાં સ્થળાંતરિત કામદારોના પરત આવવાને કારણે શક્ય બની છે.
- યુરોપમાં રોગચાળા અને સંઘર્ષને કારણે જે ખોવાઈ ગયું હતું તે અર્થતંત્ર લગભગ 'પુનઃપ્રાપ્ત' થયું છે, જે અટકી ગયું હતું તે 'રિનોવેટ' થયું છે અને જે ધીમુ હતું તે 'પુનઃજીવિત' છે.
છૂટક ફુગાવો લક્ષ્ય શ્રેણીમાં પાછો ફર્યો
- નવેમ્બર 2022માં રિટેલ ફુગાવો આરબીઆઈના લક્ષ્યાંકની શ્રેણીમાં પાછો ફર્યો છે.
- ઉધારનો ખર્ચ 'લાંબા સમય સુધી ઊંચો' રહી શકે છે.
- આર્થિક સર્વે અનુસાર, અન્ય દેશોની કરન્સીની સરખામણીમાં રૂપિયો સારી સ્થિતિમાં હોવા છતાં યુએસ ફેડનો પોલિસી રેટ સંભાવનાઓ સાથે જોડાયેલો છે.
- વૈશ્વિક કોમોડિટીના ભાવમાં વધારો થવાથી ચાલુ ખાતાની ખાધ વધી શકે છે, પરંતુ આર્થિક વૃદ્ધિની ગતિ મજબૂત રહેશે.
FY2023માં પર્યાપ્ત ફોરેક્સ અનામત
- જો કે, જો ચાલુ ખાતાની ખાધ વધી જાય તો રૂપિયા પર દબાણ વધી શકે છે.
- નાણાકીય વર્ષ 2023 માં, ભારતીય રૂપિયાને બચાવવા માટે ભારત પાસે પર્યાપ્ત વિદેશી હૂંડિયામણ અનામત છે.
- FY2022માં નિકાસમાં વધારો થવાથી FY2023ના પહેલા ભાગમાં ઉત્પાદન પ્રક્રિયા ધીમી ગતીથી ક્રૂઝ મોડમાં આવી.